عکسهایی از خطّه فریومد / فرومد
زیر مجموعه وبلاگ خطّه فریومد / فرومد ( تاریخی ، علمی ، فرهنگی )عکسهایی از خطّه فریومد / فرومد
زیر مجموعه وبلاگ خطّه فریومد / فرومد ( تاریخی ، علمی ، فرهنگی )
خاطرات قرآنی
1ـ کتابِ « درختانِ سایه دار » خاطراتی از زنده یاد ابوالاعلی مودودی و همسر بزرگوارشان است که حُمَیرا مودودی یکی از فرزندانِ گرامی آنها ، آن را نوشته است . در یکی از مواردی که پدر زندانی می شود و همسر و فرزندان غمگین و غصّه دار هستند فرزندش نوشته است : همه با اذانِ صبح برای نماز بلند شدیم . بعد از نماز مادر طبقِ معمول هر روز قرآنش را برداشت و شروع به خواندن کرد . با تعجّب دیدیم که اوّلین آیه ای که جلوش آمد و آن را تلاوت کرد این آیه از سورۀ مبارکۀ بقره بود :« اَمْ حَسِبْتُمْ اَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَ لَمَّا یَأتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأسَاءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّى یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ : مَتَى نَصْرُ اللهِ ؟ اَلا إِنَّ نَصْرَ اللهِ قَرِیبٌ . » ، ( بقره ، 2 / ٢١٤ )
مادر با خواندنِ این آیه به گریه افتاد و بعد از آن مرا صدا زد و به این اشاره کرد و گفت : ببین دخترم ! این کتابِ زنده ای است که غم و اندوه را از انسان دور می کند . دلها را شفا می بخشد و مرهم زخمها و دردهاست . کافی است که تو با آن دوست شوی آن وقت می بینی که چطور حسبِ نیاز و احتیاجت با تو سخن خواهد گفت . روح و روانت را آرامش خواهد داد و با نصایح و مشورتهایش زندگیت را صفا خواهد بخشید ، دلداریت خواهد داد . ببین در این وقت مصیبت به ما چه می گوید ؟! انگار که دردِ ما را دریافته و به ما دلداری می دهد و بر زخمهایمان مرهم می نهد !
... بعد از آن تمامِ روز را مادرم آرام بود و تنها همین آیه را می خواند و با خود میگفت : همۀ قرآن این چُنین است . باید خدا را هزار مرتبه شُکر کنیم که به ما چُنین نعمتِ بزرگی ارزانی داشته و باید دهها هزار بار از این آیه تشکّر کنیم که در این چُنین وقتی به دادِ ما رسید و دلداریمان داد و دستِ شفقت و مهربانی بر سرمان کشید و به ما مُژده داد و دستمان را گرفت .
درختانِ سایه دار ، حُمیرا مودودی ، مترجم ؛ نورمحمّد امراء ، نشر احسان ، چاپ اوّل ، 1386 ، ص 65 ـ 66
در این خاطره ، قرآن زنده و حاضر تلّقی شده و این برای من جالب و جاذب بود .
2ـ کتابِ « خاطرات قرآنی » نوشتۀ آیت الله کریمی جهرمی را روز 10 / 9 / 1396 در نمایشگاه کتاب مشهد دیدم و خریدم و تا دو روز بعد خواندم ، شایق شدم که وقتی خاطرات را می خوانم ، من هم خاطراتی که برایم با خواندنِ کتاب تداعی می شود به صورتِ تیتروار یادداشت کنم .
عنوانِ کتاب برایم بسیار جالب بود ، خاطرات حجّ و خاطرات مسافرت و خاطرات دانشجویی و ... را نوشته بودم ولی اینکه محوریتِ خاطرات را قرآن قرار دهم به فکرم نرسیده بود .
در اینجا هم به قرآن فردیّت داده شده و همان گونه که خاطراتمان را دربارۀ شخصی بیان می کنیم در بارۀ قرآن بیان می نماییم .
پاسخهای قرآنی
یکی از مطالبی که در یکی از شماره های مجلّۀ « اطّلاعات هفتگی » خواندم و برایم جالب بود و آن را یادداشت کردم ، داستانِ خانمی است که از کاروان جا مانده و مردی او را به کاروانش می رساند ، در بینِ راه هر مطلبی از او می پرسد ، او متناسب با پرسشِ آن ، آیه ای از قرآن می خواند . [ این داستان در کتاب « اقتباس از قرآن کریم » نوشتۀ ابومنصور ثعالبی تحت عنوان « زنی که تنها با آیاتِ قرآن سخن می گفت » در ص 227ـ 229 هم آمده است . ]
این داستان جالب و جاذب مرا بر آن داشت که در دورانِ دانشجویی خاطره ای از جبهه با همان سبک و سیاق با عنوانِ « وقتی آیات تفسیر می شدند » بنویسم و در روزنامۀ خُراسان چاپ شود .
درسهایی از قرآن
برنامۀ درسهایی از قرآن که عصر پنجشنبۀ هر هفته از تلویزیون پخش می شد و هنوز هم پخش می شود یکی از برنامه های موردِ علاقۀ من بود . یادم هست یک روز بعد از ظهر پنجشنبه در روستای فرومد کنار مزار سادات با هم سن و سالهای خودم بازی می کردم ، یادم آمد که برنامۀ درسهایی از قرآن شروع خواهد شد . با آنکه دانش آموز دورۀ راهنمایی بودم بازی را رها و با دوستان خداحافظی کردم ، رفتم خانه و پای درسهایی از قرآن نشستم . در واقع لذّتی که از آن برنامه نصیبم می شد بیشتر از لذّتِ بازی کردن بود .
تمنّای مرگ
زمستان 1364 با مرحوم پدرم در مراسم ختم شهید علی اکبر شُکوهی بودیم ، شیخ محمّد یاوری روی منبر در حسینیّۀ محلّ جنان در ضمن سخنرانی گفت : قرآن می گوید : اگر گُمان می کنید که شما جزء دوستدارانِ خدا هستید آرزوی مرگ کنید ، دوستان خدا تمنّای مرگ و ملاقات با خدا می کنند .
« قُلْ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ هَادُوا اِنْ زَعَمْتُمْ اَنَّکُمْ اَوْلِیَاءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ اِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ . » ،
( جمعه ، 62 / ٦ )
مرحوم پدرم چندین بار در مواردِ مختلف می گفت : یک سال پسرِ یاوری روی منبر می گفت : اگر واقعاً خدا را دوست دارید پس از خدا بخواهید که بمیرید ، دوستانِ خدا آرزوی مرگ می کنند که خدا را ببینند .
تغییر قبله
در دورۀ راهنمایی معلّمان می گفتند که پیامبر در مکّه که بوده به گونه ای نماز می خوانده که هم رو به کعبه باشد و هم رو به بیت المقدس ، در مدینه در حین اقامۀ نماز جماعت بوده که آیۀ قرآن نازل شده است :
« قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاءِ فَلَنُوَلِّیَنَّکَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلِّ وَجْهَکَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ حَیْثُمَا کُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَکُمْ شَطْرَهُ وَ اِنَّ الَّذِینَ اُوتُوا الْکِتَابَ لَیَعْلَمُونَ اَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَ مَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ . » ،
( بقره ، 2 / 144 )
پس جبرئیل کِتفِ پیامبر را گرفته و او را از سمتِ بیت المقدس برگردانده و رویش را از بیت المقدس به کعبه چرخانده است !
این مطلب برای من سؤال بود که مگر بیت المقدس در کدام جهتِ مدینه واقع شده ؟ در شمال یا ... ؟ تا اینکه چند سال پیش یک کارِ تحقیقی انجام دادم و متوجّه شدم از لحاظِ جغرافیایی بیت المقدس در شمال مدینه واقع شده و مکّه در جنوب مدینه قرار دارد اگر مسلمانان در نماز به امامت پیامبر به سمتِ شمال بوده باشند و به سمتِ جنوب برگردند پیامبر که پیشنماز بوده ، آخرین فردِ نمازگزار می شود و در آخِرین صف قرار می گیرد !
قرآن صبحگاهی
در مدرسۀ راهنمایی بعضی روزها من قرآن می خواندم یکی از سوره های کوتاهِ قرآن مثلِ سورۀ ناس را قرائت می کردم یکی از دانش آموزان هم ، همزمان ترجمه اش را می خواند البتّه ما نیم ساعت یا یک ربع به وقت قرآن را می گرفتیم و تمرین می کردیم . یک روز یکی از بچّه ها آمد گفت : مهدی جان بده ما قرآن را بخوانیم ! گفتم : چرا ؟ ما خودمان را آماده کرده ایم ؟! گفت : ببین مهدی جان ! امتحان علوم داریم ، آقای احمدی می خواهد امتحانِ علوم بگیرد بچّه ها درس نخوانده اند آماده نیستند ، شما که قرآن بخوانید یک سورۀ کوتاه می خوانید و زود تمام می شود ، ولی ما یک سورۀ بلند می خوانیم که وقت گرفته شود و نصف ساعت که رفت دیگر آقای احمدی فرصت نمی کند امتحان بگیرد . من از خواندنِ قرآن منصرف شدم و دو نفر از کلاس سوم آمدند و سورۀ « یس » را خواندند ، یکی با صوت قرائت می کرد و دیگری هم ترجمه اش را می خواند و شاید 45 دقیقه ای طول کشید !
کلاس آموزش قرآن
آقای محمّدحسین قربانی اصالتاً از دامغان بود ، در فرومد رئیس پُست بود ، یک تخته سیاه درست کرده و کلاسِ آموزش قرآن برگزار کرده بود ، کلاسش در مسجد امام صادق (ع) برگزار می شد ، من هم شرکت می کردم .
شهید عبّاس محمّدپور
شهید عبّاس محمّدپور در مدرسه ، قرآن را بسیار زیبا و دلنشین و محزون می خواند . روزهایی که در مدرسه از شاهرود یا سمنان مهمان داشتیم او قرآن می خواند .
آدابی از قرآن
در دورۀ دبیرستان به خواندنِ کتابهای شهید دستغیب علاقه داشتم برای همین کتابهای « آدابی از قرآن » که تفسیرِ سورۀ حُجرات بود و « تفسیرِ سورۀ واقعه » و ... را خواندم . اینها اوّلین کتابهای تفسیری بود که من خواندم .
زینب عمو علی رضا
در طایفۀ پدری من زینبِ عمو علی رضا به قرآنخواندن معروف بود ، او به مکتب رفته بود و قرآنخواندن را یاد گرفته بود . مادرم می گفت : هر ماه یک دوْر قرآن را می خواند . خدا رحمتش کند .
مرحوم صفرعلی و قرض دادن
مرحومِ پدر بزرگم به افرادِ روستا قرض می داده است ، یک بار دوستانش قصد داشته اند که به کربلا بروند به ایشان هم می گویند : تو هم بیا با هم برویم . پدر بزرگم می گوید : من الآن پولِ نقد ندارم ، این سخن به گوش یکی از افرادی که مقروض بوده می رسد می آید به پدر بزرگم می گوید : من فردا بیست رأس از گوسفندانم را مثلاً به جای بیست تومان به هجده تومان می فروشم ، پولت را می دهم تو هم با رفقایت به کربلا برو . پدر بزرگم می گوید : من همچون کربلایی که رزق و روزی زن و بچه ات را حرّاج کنی نمی خواهم .
یا به یک روحانی برای ادامۀ تحصیل در نجف یا کاظمین قرض داده بود که سالها بعد فرزندانش که آنها هم درس حوزوی خوانده اند دِینِ خود را اَدا کرده بودند .
من از مرحوم پدرم پرسیدم : آیا پدرتان که به مردم قرض می داد در اِزای آن از مردم چیزی هم می گرفت؟
مرحوم پدرم گفت : اگر خودشان چیزی می دادند که می گرفت اگر هم نمی دادند که هیچی !
« مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ اَجْرٌ کَرِیمٌ . » ، ( حدید ، 57 / ١١ )
قرآن بخوان
در کتابِ « می رویم تا خطّ امام بماند » که زندگینامۀ شهید مهدی رجب بیگی است مقاله ای جالب از ایشان چاپ شده است که من آن را دوست دارم ، قسمتی از آن مقاله :
آن گاه که درون خویش را از خود تهی یافتی و بیرون خویش را خالی از خدا ـ قرآن بخوان
آن گاه که مرگ را ختم و مَعاد را وَهم و پندارِ خود را حَتم یافتی ـ قرآن بخوان
آن گاه که گذشته را حسرت و حال را عُسرت و آینده را حیرت احساس کردی ، شب قدر را به یاد آور ـ قرآن بخوان .
مدرسۀ قرآن
یک نفر در دانمارک به قرآن اهانت کرده و یک قرآنی را آتش زده بود ، از وزارتخانه یک بخشنامه آمده بود که در همۀ مدارس کشور باید یک تابلوی هم به عُنوانِ « مدرسۀ قرآن » نصب شود ! و به قرآن اهمّیّت داده شود ! به کسی که بخشنامه را در ستادِ شاهد یکی از نواحی مشهد به من داده بود نظریّه می خواست گفتم : اسراف نکنید ! نصبِ تابلو چه مشکلی را حلّ می کند ؟ مگر الآن در این مدارس برای قرآن چه کاری انجام می شود ؟ و چه اهمیّتی داده می شود ؟ و مگر از کلاسهای قرآنِ درسی چه نتیجه ای حاصل می شود که در سراسرِ کشور تابلو مدرسۀ قرآن در همۀ مدارس ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان و هنرستان و پیش دانشگاهی نصب شود ؟ گفتند : نه باید برای قرآن هزینه شود !
این هم تابلوی در روستای فرومد ما !
کُنتورِ برقِ مسجد نبیّ اکرم (ص) فرومد
کُنتورِ برقِ مسجد نبیّ اکرم (ص) فرومد
گاهی اوقات یک بی احتیاطی موجب می شود حادثۀ ناگواری رُخ دهد ، خیلی از حوادثی که رُخ داده و هموطنانِ ما جان باخته اند یا آسیب دیده اند و خساراتی به بار آمده است بر اثرِ مسامحه و سهل انگاری واقع شده است . علاجِ واقعه را قبل از وقوع باید کرد . بعد از حادثه دنبالِ مقصّر گشتن دردی را درمان نمی کند . قبلاً گفته بودم در حیاطِ حسینیّۀ محلِّ پشند نشسته بودم چشمم به نردبانِ آن افتاد ، نردبانِ چوبی و فرسوده ، نگران شدم که برای کسی حادثه ای رُخ دهد ، سفارش دادم و یک نردبانِ آهنی ساختند . حادثه روستا و شهر نمی شناسد هر جا ممکن است حادثه ای رُخ دهد ! مرحوم حسن شفیعی بر اثرِ همین سهل انگاریها جان باخت . کَنده شدنِ سیم برق از سقفِ حمام عمومی و افتادنِ آن پُشتِ درب ، موجب شد آن مرحوم جان ببازد و ذائقۀ همه را تلخ کند .
چندین سال است که جا فیوزِ کنتورِ برقِ مسجد نبیّ اکرم (ص) شکسته است . من یک بار با یکی از هیئت اُمنای مسجد دورِ آن را کاغذ پیچیدیم و چسب زدیم و گفته شد که این فیوز را درست کنند . تا اینکه پارسال در تاریخ 23 / 10 / 1395 کنتورِ برقِ حیاطِ من وصل شد و فیوزِ و جا فیوز کنتورِ برقِ حیاطِ پدری من عوض شد ، هزینۀ فیوز و تعویضِ فیوزِ کنتورِ برقِ مسجدِ نبیّ اکرم را هم پرداخت کردم تا جا فیوزی آن هم عوض شود . در این مدّت حدودِ یک سال ، چند بار حضوری یادآوری کرده ام ، چند بار تلفنی گفته ام و چند بار هم در تلگرام گوشزد کرده ام تا مشکلِ کنتورِ مسجد حلّ شود ، هر بار چَشم چَشم شنیده ام و کاری انجام نگرفته است ! حتّی گفته ام : شما کنتورِ خانۀ خدا را که با این همه گفتن درست نمی کنی ، با خَلقِ خدا چه می کنی ؟!
واقعاً اگر اتّفاقی بیفتد مسئول کیست ؟ و چگونه میشود جُبران کرد ؟ و آیا اگر کسی را برق گرفت یا در خانۀ خدا آتش سوزی رُخ داد قابلِ جُبران است ؟!
این روزها در بحثِ زلزلۀ کرمانشاه رعایت نکردنِ یک سری استانداردها را موجبِ و علّت خسارت بیشتر می دانند .
نقد یک حدیث
مدّتی بود که به گروه تلگرامی « پاسخگویی به سئوالاتِ شرعی وشُبهاتِ فرومدیها » مراجعه نکرده بودم تا اینکه مطلبی از آن گروه در گروه تلگرامی « کتابخانۀ فرومد » به صورتِ forward درج شد .
چند روز گذشت که این متن توجّه مرا به خود جلب کرد و سؤالاتی برایم به وجود آورد .
اوّل متنِ درج شده را بخوانید ، بعد اصلِ آن را از « اصول کافی » مرور کنید . و بعد « نقدِ » مرا « نسیه » نگذارید بلکه دیدگاهتان را بنویسید .
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللهِ (ع) قَالَ ؛ قَالَ رَسُولُ اللهِ (ص) : بَیْنَمَا مُوسَى (ع) جَالِساً إِذْ أَقْبَلَ إِبْلِیسُ وَ عَلَیْهِ بُرْنُسٌ ذُو أَلْوَانٍ فَلَمَّا دَنَا مِنْ مُوسَى (ع) خَلَعَ الْبُرْنُسَ وَ قَامَ إِلَى مُوسَى فَسَلَّمَ عَلَیْهِ .
فَقَالَ لَهُ مُوسَى :مَنْ أَنْتَ ؟
فَقَالَ : أَنَا إِبْلِیسُ .
قَالَ : أَنْتَ فَلَا قَرَّبَ اللهُ دَارَکَ
قَالَ : إِنِّی إِنَّمَا جِئْتُ لِأُسَلِّمَ عَلَیْکَ لِمَکَانِکَ مِنَ اللهِ .
قَالَ : فَقَالَ لَهُ مُوسَى (ع) فَمَا هَذَا الْبُرْنُسُ ؟
قَالَ : بِهِ أَخْتَطِفُ قُلُوبَ بَنِی آدَمَ
فَقَالَ مُوسَى : فَأَخْبِرْنِی بِالذَّنْبِ الَّذِی إِذَا أَذْنَبَهُ ابْنُ آدَمَ اسْتَحْوَذْتَ عَلَیْهِ
قَالَ : إِذَا أَعْجَبَتْهُ نَفْسُهُ وَ اسْتَکْثَرَ عَمَلَهُ وَ صَغُرَ فِی عَیْنِهِ ذَنْبُهُ .
وَ قَالَ : قَالَ اللهُ ( عَزَّ وَ جَلَّ ) لِدَاوُدَ (ع) : یَا دَاوُدُ بَشِّرِ الْمُذْنِبِینَ وَ أَنْذِرِ الصِّدِّیقِینَ .
قَالَ : کَیْفَ أُبَشِّرُ الْمُذْنِبِینَ وَ أُنْذِرُ الصِّدِّیقِینَ ؟!
قَالَ : یَا دَاوُدُ بَشِّرِ الْمُذْنِبِینَ أَنِّی أَقْبَلُ التَّوْبَةَ وَ أَعْفُو عَنِ الذَّنْبِ وَ أَنْذِرِ الصِّدِّیقِینَ أَلَّا یُعْجَبُوا بِأَعْمَالِهِمْ فَإِنَّهُ لَیْسَ عَبْدٌ أَنْصِبُهُ لِلْحِسَابِ إِلَّا هَلَکَ .
الکافی ( ط ـ الإسلامیّة ) ؛ ج2 ؛ ص 314
رسولِ خدا ( صلّى اللهُ علیه و آله ) فرمود : زمانى موسى ( علیه السّلام ) نشسته بود که ناگاه شیطان سوى او آمد و کُلاهِ درازِ رنگارنگى به سر داشت ، چون نزدیکِ موسى ( علیه السّلام ) رسید ، کُلاهش را برداشت و خدمتِ موسى بایستاد و به او سلام کرد .
موسى گفت : تو کیستى ؟
گفت : من شیطانم .
موسى گفت : شیطان تویى ؟! ( خدا آواره ات کند )
شیطان گفت : من آمده ام به تو سلام کنم به خاطرِ منزلتى که نزدِ خدا دارى .
موسى ( علیه السّلام ) به او فرمود : این کُلاه چیست ؟
گفت : به وسیلۀ این کُلاه دلِ آدمیزاد را می رُبایم ( گویا رنگهاى مختلفِ کُلاه نمودارِ شهوات و زینتهاى دنیا و عقایدِ فاسد و ادیانِ باطل بوده است ) .
موسى گفت : به من خبر ده از گناهى که چون آدمیزاد مرتکب شود بر او مسلّط شوى ؟
شیطان گفت : هنگامى که او را از خود خوش آید و عملش را زیاد شُمارد و گناهش در نظرش کوچک شود .
و فرمود : خداى ( عزَّ و جلَّ ) به داود ( علیه السّلام ) فرمود : اى داود ! گُنهکاران را مُژده بده و صدّیقان ( راستگویان و درست کرداران ) را بترسان .
داود عرض کرد : چگونه گُنهکاران را مُژده دهم و صدّیقان را بترسانم ؟!
فرمود : اى داود ! گُنهکاران را مُژده بده که من توبه را می پذیرم و از گناه در می گذرم و صدّیقان را بترسان که به اعمالِ خویش خودبین نشوند ، زیرا بنده ای نیست که به پاى حسابش کشم جُز آنکه هلاک باشد ( و سزاوارِ عذاب ، زیرا از نظرِ عدالت و حساب عبادات بنده با شُکر یکى از نعمتهاى او برابرى نکند ) .
أصول الکافی ، ترجمۀ مصطفوى ، ج3 ، ص 430
آیاتِ الهی یا آیاتِ شیطانی ؟
نقدِ یک حدیث
یک حدیث را از دو جهت می توان نقد کرد .
ـ از جهتِ سند و سلسلۀ افرادِ آن که مرتبط با علمِ رِجال است .
ـ از جهتِ متن و محتوای آن
بررسی سند خیلی حایزِ اهمّیّت نیست چون اگر سلسلۀ سند اِشکالی نداشته باشد و محتوای حدیث اِشکال داشته باشد باز هم پذیرفته نیست وانگهی کسانی که حدیث جعل کرده اند ، سعی کرده اند با سلسلۀ سندی حدیث جعل کنند که مورردِ پذیرش قرار گیرد ، یعنی علاوه بر جعلِ متن و محتوا ، جعلِ سند هم کرده اند .
علّآمۀ طباطبایی در تفسیر المیزان گفتگوهایی از شیطان با پیامبران نقل کرده از جمله نوشته است : و نیز در حدیثى آمده که موسى (علیه السّلام ) شیطان را دید که کُلاه بلندى بر سر دارد ، علّت آن را سؤال کرد گفت : با این کُلاه دلهاى بنى آدم را صید مى کنم ...
البتّه این روایات طورى نیست که بتوان به یک یک آنها اعتماد نمود ، زیرا
اوّلاً ؛ سندِ همۀ آنها صحیح نیست .
و ثانیاً ؛ آن روایاتى هم که سندشان صحیح است روایاتى آحادند که نمى توان در مثلِ این مسئله که یک مسئله اعتقادى و اصولى است به آن تمسّک جُست .
تفسیر المیزان ، طباطبایی ـ سیّدمحمّدحسین ، برگردان ؛ موسوی همدانی ـ سیّدمحمّدباقر ، دفتر انتشارات اسلامی ، چاپ پنجم ، 1374 . مجلّد 8 ، ص 79 و 81
در اینجا حدیثِ موردِ نظر از جنبۀ متن و محتوا موردِ بررسی قرار می گیرد .
1ـ کلمۀ ابلیس در قرآن 11 مورد بیان شده ، 9 موردِ آن مرتبط به داستانِ آفرینشِ آدم و دو موردِ آن مرتبط با قیامت است پس در قرآن از کلمۀ ابلیس برای دنیا استفاده نشده است .
ـ آنچه در دنیا مطرح شده ، کلمۀ « شیطان » و « شیاطین » است .
ـ بنا بر این به کار بُردنِ کلمۀ ابلیس در این متن اعتبارِ حدیث را زایل می کند . چون پیامبر با کاربُردِ واژۀ ابلیس و شیطان در مکانِ خود آشناست .
2ـ در متنِ حدیث ابلیس به موسی می گوید : من آمده ام به خاطرِ مقامی که در پیشگاهِ خدا داری بر تو سلام کنم .
ـ امّا حدیث تقطیع شده ، به گونه ای که گُمان می رود هیچ سلامی نکرده فقط به پرسشِ موسی پاسخ داده است .
3ـ ابلیس می گوید : به جهتِ قُرب و منزلتی که در پیشگاهِ خدا داری آمده ام به تو سلام کنم ! در صورتی که خدا او را امر به سجده کرد امّا برای آدم سجده نکرد . تکبّر ورزید و کافر گردید . هیچ گزارشی از توبۀ ابلیس به ما نرسیده که او از کارش پشیمان شده و دست به هدایتگری زده است . پس این مطلب با آیاتِ قرآن سازگاری ندارد .
4 ـ در متن علّت سؤال کردنِ موسی از ابلیس بیان نشده است .
ـ اگر موسی از ابلیس سؤال کرده تا اطمینان حاصل کند او ابلیس است که متن گویای این نیست چون ابلیس راهنمایی کرده ، در صورتی که کارِ ابلیس گُمراهی است نه راهنمایی !
ـ در متن هم آمده که گفته با این کُلاه ، فریب میدهم یعنی کارش گُمراهی است نه هدایت !
ـ و چرا در این صورت که موسی نمی دانسته او کیست ، پاسخِ سلامِ ابلیس را نداده است .
ـ و اگر موسی از ابلیس سؤال کرده تا بر معلوماتش افزوده شود و در واقع ابلیس معلّم موسی شده است ، باید گفت : پس اینها آیاتِ شیطانی است چون پیامبرِ خدا باید از طریقِ خدا و ملائکه آموزش ببیند نه از طریقِ ابلیس یا شیطان !
ـ آیا امام صادق (ع) و حضرت محمّد (ص) و حضرت موسی (ع) باید سخنِ خدا را برای هدایت به مردم بگویند یا سخنِ ابلیس ؟
5 ـ در پی نوشت آمده آست : الکافی ، ج 2 ، ص 314 .
سلسله سند و متنِ اصلی حدیث که عربی است حذف شده و فقط ترجمۀ آن آمده است ، پس باید به کتابی که ترجمه شده ارجاع داد تا معلوم شود مترجم چه کسی بوده است . وانگهی این متن در فضای مجازی به وفور هست به همین صورت ، این نشان می دهد که مطلب از کتاب گرفته نشده بلکه از روی هم کُپی شده است . خصوصاً که در « اصول کافی » قسمتِ « سلام کردنِ ابلیس بر موسی » آمده ولی در این متن حذف شده است .
6ـ موسی به ابلیس می گوید : خدا تو را از ما و دیگران دور گرداند .
امّا به جای آنکه ابلیس دور شود با موسی به گفتگو می پردازد و موسی هم از ابلیس مطلبی می پرسد .
7 ـ ابلیس به موسی می گوید : من آمده ام که به تو سلام کنم .
یعنی حدیث می گوید : موسی در پیشگاهِ خدا چُنان مقامی دارد که ابلیس آمده تا به او سلام بکند و حدیث در واقع از فضیلتِ موسی سخن می گوید . در قرآن آمده است که :
« إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیمًا . » ،
( احزاب ، 33 / ٥٦ )
این آیه در بارۀ خاتم النّبین است امّا سؤال این است که موسی به عنوانِ پیامبرِ خدا شایستۀ صلوات یا درود و سلام خدا و مؤمنان است یا شایستۀ سلامِ ابلیس ؟
8 ـ قرآن شیطان را « عَدُوٌّ مُبِین » برای انسانها و «کَفُور » برای خدا معرّفی کرده است ، آیا اَخبار و اِخبار قرآن صادق نیست ؟
« ... وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ . » ،
( بقره ، 2 / ١٦٨ و 208 )
« قَالَ یَا بُنَیَّ لا تَقْصُصْ رُؤْیَاکَ عَلَى إِخْوَتِکَ فَیَکِیدُوا لَکَ کَیْدًا إِنَّ الشَّیْطَانَ لِلإنْسَانِ عَدُوٌّ مُبِینٌ . » ،
( یوسف ، 12 / ٥ )
« إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ وَ کَانَ الشَّیْطَانُ لِرَبِّهِ کَفُورًا . » ،
( اسراء ، 17 / ٢٧ )
« وَ قُلْ لِعِبَادِی یَقُولُوا الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیْطَانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ إِنَّ الشَّیْطَانَ کَانَ لِلإنْسَانِ عَدُوًّا مُبِینًا . » ،
( اسراء ، 17 / 53 )
قرآن می گوید : شیطان به پیامبران هم القا می کند .
« وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رَسُولٍ وَ لا نَبِیٍّ إِلّا إِذَا تَمَنَّى أَلْقَى الشَّیْطَانُ فِی أُمْنِیَّتِهِ فَیَنْسَخُ اللهُ مَا یُلْقِی الشَّیْطَانُ ثُمَّ یُحْکِمُ اللهُ آیَاتِهِ وَ اللهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ . » ،
( حجّ ، 22 / ٥٢ )
و پیش از تو هیچ رسول و پیامبری نفرستادیم مگر اینکه وقتی آرزو می کرد [ که دینش را پیش ببرد ] شیطان در آرزویش [ مطالبی نادرست را ] القا می کرد ولی خدا آنچه را شیطان القا می کند از بین می بَرد . سپس آیاتِ خود را استوار می دارد و خدا دانای حکیم است .
ترجمۀ مرحوم صالحی نجف آبادی
موسی کُشته شدنِ یکی از فرعونیان را از عملِ شیطان که « عَدُوٌّ مُضِلٌّ مُبِینٌ » است می داند و در پاسخِ فرعون می گوید : من آن موقع که آن فرد را کُشتم از گُمراهان بودم ، در واقع اشاره به همان کارِ شیطان که گُمراهی است می کند .
« وَ دَخَلَ الْمَدِینَةَ عَلَى حِینِ غَفْلَةٍ مِنْ أَهْلِهَا فَوَجَدَ فِیهَا رَجُلَیْنِ یَقْتَتِلانِ هَذَا مِنْ شِیعَتِهِ وَ هَذَا مِنْ عَدُوِّهِ فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِی مِنْ شِیعَتِهِ عَلَى الَّذِی مِنْ عَدُوِّهِ فَوَکَزَهُ مُوسَى فَقَضَى عَلَیْهِ قَالَ : هَذَا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُضِلٌّ مُبِینٌ . » ،
( قَصص ، 28 / ١٥ )
« قَالَ : أَلَمْ نُرَبِّکَ فِینَا وَلِیدًا وَ لَبِثْتَ فِینَا مِنْ عُمُرِکَ سِنِینَ * وَ فَعَلْتَ فَعْلَتَکَ الَّتِی فَعَلْتَ وَ أَنْتَ مِنَ الْکَافِرِینَ * قَالَ : فَعَلْتُهَا إِذًا وَ أَنَا مِنَ الضَّالِّینَ * فَفَرَرْتُ مِنْکُمْ لَمَّا خِفْتُکُمْ فَوَهَبَ لِی رَبِّی حُکْمًا وَ جَعَلَنِی مِنَ الْمُرْسَلِینَ . » ،
( شعراء ، 26 / 18 ـ ٢١ )
پس اینکه ابلیس یا شیطان موسی را راهنمایی کرده ، بر خلافِ قرآن است و احادیث هم باید بر قرآن عرضه شود اگر موافق بود و مخالف نبود موردِ پذیرش قرار گیرد .
مرحوم سیّدمرتضی عسکری می گوید : « در میانِ احادیث ، چه تفسیری و چه غیرِ آن روایاتِ مخدوش و غیرِصحیح زیاد است و متأسّفانه پیروانِ مکتبِ اصول فقط بررسیِ متن و سندِ احادیث را در محدودۀ احادیثِ فقهی پیاده کردند و در موردِ سایرِ احادیث ، ابزارِ علمیشان را فروگذاردند و با احادیثِ تفسیری همانندِ اخباریها عمل کردند ! هیچ بررسی نکردند و نمی کنند که آیا این حدیث صحیح است یا خیر ؟ معارض با قرآن است یا خیر ؟ با کمالِ تأسّف علمِ قرآن و علمِ سیره در حوزه بی آبرو است . »
کیهان اندیشه ، ( ویژه نامۀ قرآن ـ بهمن و اسفند 1368 ) شمارۀ 28 ، ص 45 .
مرحوم آیت الله خویی دلایلِ زیادی آورده که نمی توان همۀ احادیثِ کُتب اربعه را قابلِ اعتبار و اعتماد دانست بلکه باید موردِ ارزیابی قرار گیرد ، یکی از دلایلِ او این است : شیخ صدوق « کتاب مَن لا یحضُرُهُ الفقیه » را در پاسخ به درخواستِ سیّد شریف ابوعبدالله معروف به « نعمت الله » نگاشته است . او از شیخ می طلبد که در فقه کتابی بنگارد که مرجع و تکیه گاهِ او باشد و در مقولۀ خود [ احادیثِ فقهی ] چون کتابِ مَن لا یحضُرُهُ الطّبیب اثرِ « محمّد بن زکریای رازی » در طبّ رسا و گویا باشد .
بی شکّ « کافی » از « مَن لا یحضُرُهُ الفقیه » گُسترده و فراگیرتر است پس اگر شیخِ صدوق تمامِ روایاتِ کافی را صحیح می دانست تا چه رسد که قاطع و معتقد به قطعیّت صدورِ همۀ روایاتِ کافی از معصومان (ع) باشد دیگر نیازی نمی دید که خود « مَن لا یحضُرُهُ الفقیه » را به رشتۀ تألیف کشد بلکه می بایست « ابوعبدالله » را به کافی رهنمون می کرد و می گفت : کتابِ کافی در بابِ خود ، با مَن لا یحضُرُهُ الطبیب در طبّ همپایه است و هم در معنای خود ، کافی و بَسنده . »
در آمدی بر علم رجال ( ترجمة مقدمة معجم رجال الحدیث ) ، آیت الله العظمی ابوالقاسم خویی ، ترجمة عبدالهادی فقهی زاده ، انتشارات امیر کبیر ، چاپ اوّل ، 1376 ، ص 35 ـ 36
شهید مطهّری می گوید : در همین کتابِ کافی و کتابهای دیگر روایتها هست که اگر به مضمونِ اینها نگاه بکنیم ، می فهمیم که مُزَخرَف است ، بعضیها هم سندشان ضعیف است .
( اسلام و مقـتضیات زمان ، انتشارات صدرا ، چاپ اوّل ،1362 . ص 81 )
حالا چه ضرورتی دارد که بدونِ ارزیابی از کتابهای حدیث ، نقلِ قول کنیم ؟
حجّ و عُمره
قسمتی از دعای عرفه زین العابدین (ع)
اَللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ ، نَشَرْتَ فِیهِ رَحْمَتَکَ ، وَ مَنَنْتَ فِیهِ بعَفْوِکَ ، وَ أَجْزَلْتَ فِیهِ عَطِیَّتَکَ ، وَ تَفَضَّلْتَ بهِ عَلَى عِبَادِکَ .
... وَ اجْعَلْ بَاقِیَ عُمُرِی فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ابْتِغَاءَ وَجْهِکَ ، یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ ، وَ صَلَّى اللهَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبینَ الطَّاهِرِینَ ، وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ أَبَدَ الْآبِدِینَ .
صحیفه سجّادیّه ، قسمتی از دعای 47 ، عرفه
بارالها ، این روزِ عرفه روزی است که آن را تشریف بخشیده ای و گرامی داشته ای و عظمت داده ای ، رحمتت را در آن گُسترده ای ، و عفوت را در آن اِنعام فرموده ای و عطایت را در آن فراوان کرده ای و به وسیله آن بر بندگانت تفضّل نموده ای .
... و بازمانده عمرم را برای طلبِ خشنودی خود ، در حجّ و عُمره قرار ده . ای پروردگارِ جهانیان . و خدای رحمت فرستد بر محمّد و آلِ او که پاکیزگان و پاکانند ، و جاودانه سلام بر او و ایشان باد .
قسمتی از دعای عیدِ قربان زین العابدین (ع)
اَللَّهُمَّ هَذَا یَوْمٌ مُبَارَکٌ مَیْمُونٌ وَ الْمُسْلِمُونَ فِیهِ مُجْتَمِعُونَ فِی أَقْطَارِ أَرْضِکَ یَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ وَ أَنْتَ النَّاظِرُ فِی حَوَائِجِهِمْ فَأَسْأَلُکَ بجُودِکَ وَ کَرَمِکَ وَ هَوَانِ مَا سَأَلْتُکَ عَلَیْکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ...
بار خدایا ، امروز روزى مبارک است و خجسته و مسلمانان در اقطار زمین تو گردهم آمده اند . برخى سائلانِ آمرزش تواند ، برخى طالبانِ نعمت تو ، جمعى با دلى پر شوق و امید و جمعى ترسان و لرزان و تو در نیازمندیشان مى نگرى . پس ، از تو مى خواهم به جود و کرمت و آسان بودن خواهش من در نزد تو که بر محمّد و خاندان او درود فرستى .
یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ یَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِکْرَامِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اسْتَجِبْ لِی جَمِیعَ مَا سَأَلْتُکَ وَ طَلَبْتُ إِلَیْکَ وَ رَغِبْتُ فِیهِ إِلَیْکَ وَ أَرِدْهُ وَ قَدِّرْهُ وَ اقْضِهِ وَ أَمْضِهِ وَ خِرْ لِی فِیمَا تَقْضِی مِنْهُ وَ بَارِکْ لِی فِی ذَلِکَ وَ تَفَضَّلْ عَلَیَّ بهِ وَ أَسْعِدْنِی بمَا تُعْطِینِی مِنْهُ وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِکَ وَ سَعَةِ مَا عِنْدَکَ فَإِنَّکَ وَاسِعٌ کَرِیمٌ وَ صِلْ ذَلِکَ بخَیْرِ الْآخِرَةِ وَ نَعِیمِهَا یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ .
اى پروردگارِ من ، پروردگارِ من ، اى خداى مهربان ، اى خداى بخشنده ، اى صاحبِ جلالت و بزرگوارى ، بر محمّد و خاندانِ او درود بفرست و همه آنچه را از تو خواسته ام و از تو طلبیده ام و براى آن روى به تو آورده ام اجابت کن . آن را براى من بخواه و مقدّر کن و حُکم کن و روا دار . و خیرِ مرا قرار ده در آنچه از خواسته هایم بر مى آورى و مرا در آن بَرَکَت دِه و بدان بر من تفضّل نماى و در آنچه مرا عطا مى کنى نیکبختم گردان و براى من در فضل و احسانِ خود بیفزاى ، که تو توانگر و بخشاینده اى ، و آن را به خیر و نعمت آخرتم بپیوند ، یا ارحم الراحمین .
صحیفه سجّادیّه ، قسمتی از دعای 48 ، عید اَضحی
پاسخ امام علی (ع) در باره زیورِ کعبه
نهج البلاغه ، حکمت 270 :وَ رُوِیَ أَنَّهُ ذُکِرَ عِنْدَ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ فِى أَیَّامِهِ حَلْیُ الْکَعْبَةِ وَ کَثْرَتُهُ فَقَالَ قَوْمٌ لَوْ أَخَذْتَهُ فَجَهَّزْتَ بهِ جُیُوشَ الْمُسْلِمِینَ کَانَ أَعْظَمَ لِلْأَجْرِ وَ مَا تَصْنَعُ الْکَعْبَةُ بالْحَلْیِ فَهَمَّ عُمَرُ بِذَلِکَ وَ سَأَلَ عَنْهُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ [ علیه السّلام ] فَقَالَ [ علیه السّلام ] :
إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ أُنْزِلَ عَلَى النَّبیِّ ص وَ الْأَمْوَالُ أَرْبَعَةٌ أَمْوَالُ الْمُسْلِمِینَ فَقَسَّمَهَا بَیْنَ الْوَرَثَةِ فِى الْفَرَائِضِ وَ الْفَیْءُ فَقَسَّمَهُ عَلَى مُسْتَحِقِّیهِ وَ الْخُمُسُ فَوَضَعَهُ اللهُ حَیْثُ وَضَعَهُ وَ الصَّدَقَاتُ فَجَعَلَهَا اللهُ حَیْثُ جَعَلَهَا وَ کَانَ حَلْیُ الْکَعْبَةِ فِیهَا یَوْمَئِذٍ فَتَرَکَهُ اللهُ عَلَى حَالِهِ وَ لَمْ یَتْرُکْهُ نِسْیَاناً وَ لَمْ یَخْفَ عَلَیْهِ مَکَاناً فَأَقِرَّهُ حَیْثُ أَقَرَّهُ اللهُ وَ رَسُولُهُ ، فَقَالَ لَهُ عُمَرُ : « لَوْلَاکَ لَافْتَضَحْنَا . » وَ تَرَکَ الْحَلْیَ بِحَالِهِ .
[ و گفته اند که در روزگارِ خلافتِ عُمَر بن خطّاب از زیورِ کعبه و فراوانی آن نزدِ وی سخن رفت ، گروهی گفتند : اگر آن را به فروش رسانی و به بهایش سپاهِ مسلمانان را آماده گردانی ثوابش بیشتر است . کعبه را چه نیاز به زیور است ؟ عُمَر قصدِ چُنین کار کرد و از امیرالمؤمنین پرسید : فرمود : ]
« قرآن بر پیامبر (ص) نازل گردید و مالها چهار قِسم بود :
ـ مالهای مسلمانان که آن را به سهم هر یک میان میراث بَران قِسمت نمود .
ـ و غنیمتِ جنگی که آن را بر مستحقّانش توزیع فرمود .
ـ و خُمس که آن را در جایی که باید نهاد .
ـ و صَدَقات که خدا آن را در مصرفهای مُعَیّن قرار داد .
در آن روز کعبه زیور داشت و خدا آن را بدان حال که بود گذاشت . آن را از روی فراموشی رها ننمود و جایش بر خدا پوشیده نبود . تو نیز آن را در جایی بنِه که خدا و پیامبر او مقرّر فرمود . عُمَر گفت : « اگر تو نبودی رسوا می شدیم . » و زیور را به حالِ خود گذارد . »
سفارش امام علی (ع) به فرزندانش
أُوصِیکُمَا بتَقْوَی اَللهَ ...
وَ صَلاَحِ ذَاتِ بَیْنِکُمْ فَإِنِّی سَمِعْتُ جَدَّکُمَا ص یَقُولُ صَلاَحُ ذَاتِ اَلْبَیْنِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ اَلصَّلاَةِ وَ اَلصِّیَامِ .
اَللهَ اَللهَ فِی اَلْأَیْتَامِ فَلاَ تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لاَ یَضِیعُوا بحَضْرَتِکُمْ .
وَ اَللهَ اَللهَ فِی جِیرَانِکُمْ فَإِنَّهُمْ وَصِیَّهُ نَبیِّکُمْ مَا زَالَ یُوصِی بهِمْ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیُوَرِّثُهُمْ .
وَ اَللهَ اَللهَ فِی اَلْقُرْآنِ لاَ یَسْبقُکُمْ بالْعَمَلِ بهِ غَیْرُکُمْ .
وَ اَللهَ اَللهَ فِی اَلصَّلاَةِ فَإِنَّهَا عَمُودُ دِینِکُمْ .
وَ اَللهَ اَللهَ فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ لاَ تُخَلُّوهُ مَا بَقِیتُمْ فَإِنَّهُ إِنْ تُرِکَ لَمْ تُنَاظَرُوا .
وَ اَللهَ اَللهَ فِی اَلْجهَادِ بأَمْوَالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ أَلْسِنَتِکُمْ فِی سَبِیلِ اَللهِ . ...
وصیّتی از آن حضرت ( ع)به حسن و حسین علیهما السّلام هنگامی که ضربت خورد .
شما را سفارش می کنم به ترسیدنِ از خدا ...
و آشتی با یکدیگر که من از جدّ شما ( صلّی الله علیه و آله ) شنیدم که می گفت : آشتی دادن میانِ مردمان بهتر است از نماز و روزهسالیان .
خدا را ! خدا را ! درباره یتیمان . آنان را گاه گرسنه و گاه سیر مَدارید و نزدِ خود ضایعشان مگذارید .
خدا را ! خدا را ! همسایگان را بپایید که ، سفارش شده پیامبر(صلّی الله علیه و آله ) شمایند . پیوسته درباره آنان سفارش می فرمود ، چُنانکه که گمان بُردیم برای آنان ارثی معیّن خواهد نمود .
خدا را ! خدا را ! درباره قرآن ، مبادا دیگری بر شما پیشی گیرد در رفتار به حُکم آن .
خدا را ! خدا را ! درباره نماز ، که نماز ستونِ دینِ شماست .
خدا را ! خدا را ! در حقِّ خانه پروردگارتان . آن را خالی مَگذارید چَندانکه در این جهان ماندگارید که اگر ( حُرمت ) آن را نگاه ندارید به عذابِ خدا گرفتارید .
خدا را ، خدا را ، درباره جهاد در راهِ خدا به مالهاتان و جانهاتان و زبانهاتان .
[ نهج البلاغه ، ترجمه مرحوم شهیدی ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ، چاپ ششم ، 1373 ]
نکته :
ـ امام سجّاد علیه السّلام دعا کرده است که مابقی عُمرش در حجّ و عُمره بگذرد .
ـ امام علی علیه السّلام فرموده است هر کدام از مواردِ زیر ، حُکمی جداگانه دارد و نباید یکی را فدای دیگری کرد . ( اِرث ، غنیمتِ جنگی ، خُمس ، صدقات ، زیورِ کعبه )
ـ امام علی علیه السّلام در باره مواردِ زیر هُشدار داده است که مبادا فرو نهاده شود . ( یتیمان ، همسایگان ، قرآن ، نماز ، خانه پروردگار ، جهاد در راهِ خدا به مال و جان و زبانِ خود )
پرسش : آیا حجّ یا عُمره فقط باید یک بار انجام گیرد و هزینه آن را برای درماندگان صرف کرد یا هر کدام حُکم خود را دارند ؟
علی شاهرخ با مرحوم پدرش
حسینیه های فرومد
حسینیّه ها در فرومد
در فرومد هر محلّه یا کوچه برای خودش یک حسینیّه دارد ، کوچۀ بالا ، کوچۀ جنان ، کوچۀ پشند .
هر سه حسینیّه در فرومد بزرگ است ، بزرگ تر از مساجد !
حسینیّۀ کوچۀ بالا را نگاه کنید رو به روی مسجد قاضی است ، چند برابر این مسجد است ؟ تازه نصفِ آن هم دو طبقه است !
حسینیۀ محلّ پشند را نگاه کنید ، به موازاتِ مسجد صاحب الزّمان است ، امّا هم طولش بیشتر است و هم عرضش ! تازه یک هیئت ابوالفضلی هم در مفتآباد است که آن هم بزرگ است .
حسینیّۀ کوچۀ جنان هم این قدر بزرگ است که به نظر می رسد اگر تمامِ کوجه جنانی ها در آن جمع شوند باز پُر نمی شود !
اگر بگویید حسینیّه که بزرگ است چون در هر کوچه یکی است ولی مسجد چند تاست . پاسخ خواهید شنید که اگر برای ماه محرّم به یک حسینیّه می توان رفت مگر برای ماه رمضان به یک مسجد نمی توان رفت .
ای همۀ کسانی که در محرّمها سینه می زنید و نوحه می خوانید و سنج می زنید و بر طبل می کوبید و عَلَم بر می دارید و نذری می دهید و ... شما امسال در بارۀ موضوع عاشورا و امام حسین چه مقدار کتاب مطالعه کردید ؟ پارسال چطور ؟ در این پنج سال اخیر چند نسخه کتاب در بارۀ امام حسین و حضرت زینب و ابوالفضل و ... خوانده اید ؟ در تمامِ مدّت عمرتان چطور ؟
هیچ با خود اندیشیده اید که ما هر چه عاشورایی باشیم از امام سجّاد عاشورایی تر نیستیم . هیچ با خود فکر کرده اید چرا در محرّم « صحیفۀ سجّادیّۀ » امام زین العابدین غایب است ؟ شما در این سالیانِ عُمرتان هرگز در محرّم دعایی از صحیفه در حسینیّه ها شنیده اید یا خوانده اید ؟ آیا نوحه هایی که خوانده می شود خیلی مفاهیم عالی دارد و از مفاهیم صحیفۀ سجّادیّه عالی تر است ؟!
شما تا به حال در حسینیّه ها از ابوالفضل یا حضرت عبّاس چه شنیده اید ؟ غیر از اینکه رفت آب بیاورد دستانش بُریده شد چیز دیگری شنیده اید ؟ می دانید که ابوالفضل مانندِ حُرّ فقط یک روز یا مدّت کوتاهی با امام حسین نبوده ، غیر از آب و مَشک و کُشته شدنِ ابوالفضل در روزِ عاشورا در باره اش چه می دانیم ؟
هیچ گاه در این حسینیّه های بزرگ در بارۀ زندگانی ابوالفضل چیزی شنیده اید . به دانشِ شما در این مورد چیزی افزوده شده است ؟ صداها و فریادهای « اباالفضل ، اباالفضل » را نمی گویم . می دانیم که ابوالفضل دربارۀ برادرش و فرزندانِ برادرش وفادار بود و فداکاری کرد . ای کسانی که فریادِ « اباالفضل ، اباالفضل » تان بلند است و بر سینه می کوبید ؟ چقدر نسبت به برادرتان و فرزند برادرتان دلسوزید ؟!
یکی از فرومدیها در فضای مجازی نوشته بود که حیف شد روزِ تاسوعا سنّت عَلَم گردانی منسوخ شد . باید از آن فردِ محترم پرسید : چرا حیف شد ؟ مگر غیر از این بود که در روزِ تاسوعا جمعیّتی بیشتر از پنجاه نفر دنبالِ عَلَم راه می افتادند آن هم از بزرگان و ریش سفیدان و دربِ تک تکِ منازل را می زدند که شما چقدر می خواهید برای حسینیّه بدهید ، در واقع برای روضه خوان .
شما تا کنون در حسینیّه ها چیزی هم آموخته اید ؟ دقّت کنید نمی گویم چیزی نمی دانید ، چون شاید کتاب خوانده اید ، شاید فیلم نگاه کرده اید ، شاید جایی پای سخنرانی بوده اید . صحبتِ من این است که در حسینیّه های فرومد به دانسته های شما چیزی اضافه شده است ؟
شاید بگویید : بله ، یک نفر گفته ، یا ابالفضل ! به دادم برس ! بعد ابوالفضل سوارِ اسب بوده به تاخت به سمتش آمده و به دادش رسیده ، خُب این حرف به پول می ارزد که برایش پول داد ؟!
شما در قرآن دیده اید که در بارۀ یک پیامبری ، یا انسانِ موحّدی چُنین حرفهایی گفته باشد . مثلاً در جنگِ بدر یا اُحُد پیامبرِ گرامی اسلام گفته باشد : « یا ابراهیم » بعد ابراهیم یا موسی یا عیسی یا ... به کمکش شتافته باشند . مگر پیامبر گرامی اسلام از ما مستجاب الدّعوه تر نیست ؟! آن گونه که در بارۀ ابوالفضل پس از کُشته شدنش سخن گفته می شود در بارۀ کدام پیامبر در قرآن سخن گفته شده است .
هیچ تا به حال فکر کرده اید که چرا باید در محرّم ؛
کسانی که سینه می زنند اجرشان با امام حسین باشد .
کسانی که آشپزی می کنند اجرشان با سیّدالشّهدا باشد .
کسانی که ظرفها را می شویند اجرشان با زینب باشد .
کسانی که آب یا چای به مردم می دهند اجرشان با ابوالفضل باشد .
کسانی که ...
امّا کسانی که روضه می خوانند اجرشان توی جیبِ مردم باشد و باید مردم اجرِ آنها را از جیبشان درآورند و تقدیمشان کنند !
این را دارم از کسی که می گوید نباید سنّت عَلَم گردانی منسوخ می شد می پرسم ؟! خوب بگذارید اجرِ روضه خوانها هم با شهدای کربلا باشد !
برخی سخنرانها خصوصاً سخنرانهای فرومدی ، آیا از نتیجۀ شمارشِ آرا در فرومد خبر دارند ؟ آیا می دانند که بیشترِ فرومدیها در انتخاباتِ ریاست جمهوری به چه نوع خطِّ فکری رأی می دهند ؟ پس چرا به خودشان اجازه می دهند که در سخنرانی عمومی از یک جناحِ خاصّ سخن بگویند و از یک طیفِ خاصّ حمایت کنند ؟! مگر مردم در حسینیّه ها جمع می شوند که از گرایشِ فکری آنها مطّلع شوند ؟!
حسینیۀ محلّ پشند و مسجدِ صاحب الزّمان هر دو یک حیاطِ مشترک دارند ، آیا بهتر نیست مردها به مسجد بروند و زنها در حسینیّه باشند ؟ واقعاً فکر کنید . چه اشکالی دارد که زنها مستقلّ باشند ؟ خودشان برای خودشان نوحه بخوانند ، سخنرانی کنند ، چای بریزند ، ... تا نیاز به اینکه بگویید : « زنها ساکت باشید ! زنها ساکت باشید ! » نباشد !! در حسینیّه یک بلندگو یا تلویزیونِ مَدار بسته نصب شود تا اگر خواستند به سخنرانی و نوحه خوانی مردها گوش بدهند . بهتر نیست ؟
این حسینیّه های بزرگ کارکردِ دیگری هم دارند ، ناهارِ عروسی و عَزا در آنجا صرف می شود و صاحبانِ عروسی و عزا هزینه ای هم برای حسینیّه پرداخت می کنند . آیا زمانِ آن نرسیده که این هزینه ها الزاماً به حساب ریخته شود و به افراد داده نشود تا حسابها شفّاف باشد ؟! آیا نباید هیئت اُمنای هر حسینیّه مقدارِ وقفیّات و درآمدِ سالانۀ آن و مقدارِ کمک و مخارجِ حسینیّه ها را به اطّلاع عموم برسانند ؟
وقفنامه مسجد
قبل از آنکه مرحوم شیخ محمّد سعیدی از فرومد به مشهد مهاجرت کند در این مسجد اقامۀ نماز می کرده و این مسجد به مسجد سعیدی معروف شده است .
