سالگرد آسمانی شدن دکتر علی شریعتی

سخنرانی دکتر شریعتی در مورد بیمارستان فریومد

[ بیمارستان فرومد ]

مسجدالنّبی یک پایگاه برای همه کارهای اجتماعی است . هر گوشه ­اش یک انسیتوسیون اجتماعی جا دارد . یک گوشه ­اش خیمة رُفَیـده است . رُفَیده زنی است که به دستور خود پیغمبر و در مسجد خود پیغمبر ، که معبد اسلام است ، یک خیمه رسمی زده و آنجا برای مداوا و بستری کردن بیماران و مداوای مجروحین جنگ مسئول می­ شود . سَعد بن مُعاذ که در جنگِ خندق نیزه خورده بود تا مدّتها در همانجا بِستری بود تا وقتی که مُرد . رُفَیده همراه چند زن مَدنی به دستور پیغمبر در خودِ مسجد یک مؤسّسه برای درمان و پرستاری بیماران داشت و این سنّت تا قرنهـا در اسلام ادامه داشت . من در دیوان ابن ­یمین فریومدی ، مدّاح حاکم سبزوار ، دیدم که در مدحی که از علاءالدّین ـ حاکم سبزوار ـ می ­کند ، می ­گوید : در « فـرومـد » ( قصبه بزرگی است که الآن هم هست ) بـاغ تو ( علاءالـدّین در « فرومد » که یک ده ییلاقی در نزدیک سبزوار است ، باغی و بیمارستانی داشته ) مثل بهشت است ، مثل خُلد است و آنجا بیمارستانی داری . بعد شروع می­ کند به تعریف از بیمارستان و می ­گوید : دختران دوشیزه را ، آنها که چون فرشتگانند ، در پرستاری بیماران گُماشته ­ای . 

وقتی که یک ده کوچک دور افتاده نزدیک سبزوار در قرن 7 و 8 ، بیمارستان نرسینگ رسمی داشته باشد ، مسلّم است که در ری ، طوس ، بَلخ ، بُخارا و بغداد بیمارستانها به چه صورت بوده است . آن وقت ایرانی روشنفکر است که می ­بینیم اینجا با تَنبور و بوق و کرنا ، فلان زن آمریکایی را در جنگ بین ­الملل اوّل به آسمان می ­رساند ، و او چشمش را می ­گیرد ، که پرستاری را اوّل بار در دنیا ایجاد کرده است . خوب به تو چه ؟! و آن وقت آن فرد دیگر را ، که از نظر بینش اجتماعی سنّتی است ، می ­بینیم که با این عمل ؛ یعنی پرستاری زن از بُنیاد و ریشه به هر شکلی مخالفت می ­کند و اسمش را هم دین می­ گذارد . بعد این روشنفکر هم که داستان را این گونه می ­بینید ، او هم به اسم دین به آن حمله می ­کند و دین را به این صورت تلقی می ­کند .

می ­بینیم که چگونه همه مسایل در هم و برهم می­ شود و بعد در این بین چه چیزها پایمال می ­شود و چه استعدادهای بزرگ با تعصّبهای سنّتی که نامش دین است قربانی می ­شود و چه ارزشهای بزرگ مذهبی و اسلامی به نام روشنفکری و مبارزه با سنّت قربانی می ­شود .

[ مجموعه آثار 21 / زن ، دکتر علی شریعتی ، انتشارات چاپخش ، چاپ پنجم ، ص 228 ] 

[ بیمارستان فرومد ]

بیگانگی با خود [ باعث می ­شود ] که ما خودمان عُرضه تحقیق نداشته باشیم و ببینیم اروپایی چه تحقیق کرده و نتیجه کار آنها را ترجمه کنیم و این ، نمونه بدبختی ماست .

در تمام ایران برای بُنیانگذاری پرستاری ، [ حَرَکت ] مادام نایتینگِل را جشن می ­گیرند و او را به عنوان بُنیانگذار پرستاری می ­شناسند ، در صورتی که اگر محقّـق باشیم و کتاب دیوان ابن ­یمین را در زمانی که علاءالدّین حاکم سبزوار بوده و ابن­ یمین او را مدح می­کرده ، بررسی کنیم ، می­ بینیم ابن ­یمین از بیمارستانی در « فرومد » که منطقه خوش آب و هوایی از قُراء و قَصَبات سبزوار است ، بحث می­ کند و از دختران دوشیزه را که برای پرستاری بیماران و تیمار مریضان استخدام و به کار مشغول شده ­اند ، سخن می­ گوید . در این دیوان چُنین چیزی به این سادگی نوشته شده و معلوم می ­شود که سیستم پرستاری به وسیله دختران رایج بوده و در این قصبه ، هم بیمارستان و هم پرستار بوده است . امّا چون اروپایی است که نهادهای فنّی را ، تاریخ را ، علوم را و رشته­ های فنّی را به ما می­ شناسد ، تمام علوم از فرانسه ـ و گاهی از ایتالیا ـ شروع می ­شود و به یونان ختم می­ شود و ما هم اینجا مشغول شعر گفتن هستیم . این است طرز معرّفی شدن ما به اروپایی . چرا این طور معرّفی می شود ؟ چون اروپایی کار می­ کند و می­ خواهد سوار شود ، غارت کند و ارباب شود .

[ مجموعه آثار 28 / روش شناخت اسلام ، دکتر علی شریعتی ، انتشارات چاپخش ، چاپ سوم ، سال 1370 ، ص 538 ]